Przy ulicy Piecewskiej, na osiedlu
Central Park stoi wieżowiec z numerem 33, którego budowę
zakończono w 2012 roku. Przed laty w jego miejscu stał budynek, w
którym na początku XX wieku zaczęła funkcjonować restauracja
Cafe Pietzkendorf prowadzona przez Bruno Nipkowa. Lokal z pięknym
ogrodem cieszył się sporym uznaniem wśród gości. O tej
restauracji można przeczytać w artykule opublikowanym w 2021 roku:
https://piecki-migowo-historia.blogspot.com/2021/02/cafe-pietzkendorf.html
Po rodzinie Nipkow, już po II wojnie
światowej, w tym domu zamieszkała rodzina państwa Szwedów.
Przybyli tu ze wsi Andresówka, położonej 6 km od Włodzimierza
Wołyńskiego (obecnie Ukraina), uciekając z tamtych terenów w 1944
r. w czasie tzw. rzezi wołyńskiej. Ostatecznie część rodziny
dotarła do Gdańska, gdzie od marca 1947 r. zamieszkała w Pieckach.
Najstarszą z rodziny była Katarzyna
Szwed. Razem z nią przy Piecewskiej zamieszkali też jej dwaj
synowie Tadeusz i Franciszek, którzy założyli tu swoje rodziny, a
w pobliskim dworze Uphagenów zamieszkała z rodziną jedna z córek
Weronika. Jej mąż Bronisław Maciejewski został sołtysem Piecek.
W 1982 roku Katarzyna Szwed, jej mąż
Andrzej oraz ich dzieci Tadeusz, Franciszek, Władysław i Józef,
zostali uhonorowani tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”
- izraelskim odznaczeniem dla osób, które narażając życie,
ratowały Żydów prześladowanych przez Niemców w czasie II wojny
światowej.
Udało im się wyprowadzić z
miejscowego getta 6-osobową rodzinę Żydów oraz rodzeństwo
(chłopca i dziewczynę). Ukrywali ich na terenie swojego
gospodarstwa w podziemnym schronie przy studni. Jedzenie było im
dostarczane w wiadrze przez szyb studni, w którym znajdowała się
wnęka. Później dla bezpieczeństwa przenieśli ich do nowo
wykopanej kryjówki pod stodołą. Gdy w 1944 roku ukraińscy
nacjonaliści zaczęli mordować miejscową ludność i podpalać
okoliczne wsie, rodzina Szwedów ewakuowała się z Andresówki razem
z Żydami, ukrywając ich we wsi Bielin. Następnie uciekli przez
linię frontu na wyzwolone tereny.
Choć po wojnie uratowani rozjechali
się po świecie, to do końca byli w kontakcie z rodziną Szwedów.
Wspomniany Andrzej Szwed nie doczekał
końca wojny. Zginął podczas bombardowania w 1944 roku. Jego
symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Srebrzysko w
Gdańsku-Wrzeszczu.
W związku z rozbudową nowego osiedla
Spółdzielni Mieszkaniowej "Morena", rodzina (nie jedyna z
Piecewskiej) została w drugiej połowie lat 70. przesiedlona do
nowych bloków na jednostce "A" i "B". Omawiany
dom stał opuszczony jeszcze przez kolejne lata.
Katarzyna Szwed zmarła w 1978 roku, w
wieku 92 lat.
Więcej o tych wydarzeniach i rodzinie
Szwedów w poniższych artykułach:
https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/wiecej-o-rodzinie-szwedow
oraz
https://teatrnn.pl/sprawiedliwi-lubelszczyzna/historia-rodziny-szwedow-andresowka-k-wlodzimierza-obecnie-ukraina/
Podziękowania i pozdrowienia dla Pani
Barbary oraz dla Pani Ireny Tyburskiej za podzielenie się
wspomnieniami.
Źródło:
sprawiedliwi.org.pl
teartnn.pl
oraz wspomnienia rodzinne powyższych
osób
------------------------------
Opis dołączonych zdjęć:
Zdjęcie 01
Restauracja Cafe Pietzkendorf, 1911 r.
(źródło: Fotopolska)
Zdjęcie 02
W ogrodzie Cafe Pietzkendorf, ok. 1912
r. (źródło: PAN Biblioteka Gdańska)
Zdjęcie 03
Jedno z ogłoszeń Bruno Nipkowa w
Danziger Volksstimme (dzienniku wychodzącym w okresie
międzywojennym) reklamujące restaurację. 1921 r.
Zdjęcie 04
Fragment zdjęcia lotniczego Piecek z
1975 roku, czyli krótko przed rozpoczęciem budowy osiedla, z domem
rodziny Szwedów zaznaczonym strzałką. Stary kasztanowiec
naprzeciwko domu (po drugiej stronie ulicy) rośnie do dziś.
(źródło: Geoportal)
Zdjęcie 05
Katarzyna Szwed (źródło:
sprawiedliwi.org.pl)
Zdjęcie 06
Dom rodziny Szwedów (zaznaczony w
kółku) w sąsiedztwie nowo wybudowanych bloków, widok od ulicy
Kolumba. 1979 r. (źródło: kronika Spółdzielni Mieszkaniowej
"Morena")
Zdjęcie 07
Dom widoczny od drugiej strony, z ulicy
Warneńskiej (zaznaczony strzałką), lata 90. (źródło: album
"Gdańsk 2000. W drodze do przyszłości")
Zdjęcie 08
Piecewska 33 i 35. Miejsce gdzie stał
dom. Współczesny odpowiednik pierwszego zdjęcia z pocztówki. 2024
r.
